​​​​​​Terug naar een gezonde basis! Want mijn gezin ziet geen toekomst in de doodlopende weg van een kunstmatig leven. Maar wat bedoelt ze daar nou toch mee? Stel, je hebt een klein moestuintje. Daar probeer je sla en radijsjes in te kweken. Het eerste jaar wordt alles opgegeten door de slakken, maar dapper blijf je het proberen. Na de vijfde slakkenplaag besluit je slakkenkorrels te strooien. Zo, opgelost. De egel die soms langskomt in de tuin eet hier per ongeluk ook van en gaat dood. Jammer, want juist die egel was bezig een nestje te maken om jouw slakkenplaag in toom te houden.

Hergebruik van materialen maakt het cirkeltje rond! Wat ik zo heerlijk vind aan een permacultuur leven is dat alles rond is. De kringloopgedachte ten voeten uit. Ver weg van alle rechtlijnigheid maak je in een permacultuur tuin zoveel mogelijk gebruik van aanwezig materiaal. En dus worden de takken die over zijn na een snoeibeurt een hekje om dieren en kinderen uit de bloementuin te houden. Door ze kruislings te plaatsen en vast te maken met touw ontstaat een stevige omheining. Het touw was over bij erfwinkel Landleven in Onstwedde, die ook graag circulair denkt. Mijn hondje had andere ideeen over mijn knooptechniek en hielp mee om mijn knopen weer netjes los te maken. Verschil van inzicht, dat is duidelijk.

Een plek creëren waar natuur en creativiteit onderdeel zijn van het leven. Dat was de kernintentie van ons gezin toen we aan ons buiten-de-lijntjes project begonnen. Een andere manier van leven, meer in verbinding met natuur. Het voelde alsof we robotmensen geworden waren: altijd overhaast en altijd overprikkeld. In een dolgedraaid systeem. We wilden weer terug naar een gezonde basis. Via een holistisch besluitvormingsmodel ontwikkelden we een stappenplan om daar te komen.

Dieren houden in een voedselbos, hoe werkt dat? En eten de dieren dan niet al het eetbaars op? Met een voedselbos proberen we een eetbare tuin rondom het huis te maken. Hoe we daar dieren in laten leven vind ik een interessant thema. Laat je ze helemaal vrij? Welke dieren passen er bij een voedselbos? Hoe zorg ik ervoor dat ze zo natuurlijk mogelijk kunnen leven?

Zonder water geen leven. Zelf je eigen water zuiveren! Weinig mensen zullen beseffen dat het een voorrecht is om een glas schoon water te kunnen drinken. Tijdens onze rugzakreizen zijn we regelmatig door landen gereisd waar het water voor ons ondrinkbaar was. Soms was het water bruin of geel, maar werd het wel gedronken door de lokale bevolking. In Mumbai was het water in de baai zelfs zwart. Er zijn nog maar weinig plekken op aarde waar schoon water door de rivieren stroomt. Vooral in gebieden waar oorlog heerst of geheerst heeft is een tekort aan veilig drinkwater. De aarde bestaat voor 70% uit water, waarvan 3% zoet water is en maar eenderde daarvan kan gebruikt worden als drinkwater. 

Zaadjes planten voor een betere toekomst! Want onze planeet moet ook in de toekomst nog leefbaar zijn. Verandering is nodig. Verandering in ons gedrag, onze voeding en hoe we met de Aarde omgaan. Van symptoombestrijding naar langetermijndenken, van egocentrisch denken naar eco-centrisch, van verstand naar gevoel. Het innerlijke weten wijst je de weg!

In een voedselbos is omspitten of bewerken van de bodem niet nodig. Het luie tuinieren dus eigenlijk. Het gaat er juist om dat de bodem met rust gelaten wordt en dat zich een mooie humuslaag vormt. Daaronder vormt zich een bodemvoedselweb vol leven. Of zoals ik het de kinderen uitleg: door de aarde te bedekken geef je de wormpjes te eten en de poep van deze worpjes is weer eten voor de plantjes. In het voedselbos-buurtproject die ik gestart was in onze vorige woonplaats was de grond zanderig en droog. Geen worm in te vinden! Afgelopen weekend was ik er weer even en het verbaasde mij hoe snel de bodem zich ontwikkeld. Een dikke laag afgestorven wilde kruiden en rode klaver bedekt nu de bodem en de pas aangeplante fruitbomen zitten vol bloesem. Na 3 jaar hersteld het ecosysteem zich al. Moeder Aarde weet precies wat nodig is om zichzelf weer gezond te maken.

Een betere wereld begint in je eigen tuintje! ☮️ Wij voelen ons de re-regeneratie: de generatie die zelf weer verantwoordelijkheid neemt voor onze eigen gezondheid en dat van onze planeet. Maar hoe verbouw je nou eigenlijk voedsel zonder de aarde uit te putten? En hoe breng je biodiversiteit weer terug in het landschap? Het antwoord is: omarm de chaos!

Vlakbij onze achterdeur was een plekje in de tuin waar we eigenlijk nog geen bestemming voor hadden. Mijn dochtertje besloot: dit wordt de kruidenspiraal! In onze vorige woonplaats hadden we er ook eentje gemaakt in het voedselbos dat we daar zijn begonnen in de buurt. Ze vond het leuk om te doen en de spiraalvorm sprak erg tot haar verbeelding. Samen hebben we met de grote keien die over waren een spiraalvorm gemaakt en gevuld met aarde en zand. Best een pittig klusje! 

Wie bezit de pissebed? De meeste kinderen aan wie ik deze vraag stel filosoferen er vrolijk op los! Want kun je natuur bezitten? Durf je je tuin te delen met anderen of hou je het liever voor jezelf? Wat doen we met slakken in de moestuin? Is onkruid stout? En de kippen, mogen die gewoon rondscharrelen of moeten die in een hok? Wie heeft ooit bedacht dat een stukje aarde van iemand kan zijn? 

De toekomst, denk jij daar weleens over na? Hoe ziet het leven er over dertig jaar uit? Hoever zal het met de digitalisering van de mens gaan? Wordt ons eten straks met een 3D-printer gemaakt? Sinds onze verhuizing naar down-to-earth Drenthe is het me duidelijk dat een leven in verbinding met natuur ons veel beter past. Met mijn laarzen in de modder leer ik over de eenvoudig van het leven. Van een gejaagd bestaan naar simpelweg bestaan. En ondertussen leren mijn kinderen dat hun eten niet in de supermarkt groeit. Hoe leerzaam is dat?Het ontwerp voor onze permacultuur-tuin is inmiddels klaar! Het is een uitgebreid verslag geworden met een fijn stappenplan. Over elk detail is nagedacht. Precies wat deze perfectionist nodig heeft. Zonder de hulp van Arthur www.hetmoeras.com zou ik waarschijnlijk de hazelaars op een veel te winderige plek zetten en de regentonnen op een heel onhandige hoekje installeren. Nu staat in het ontwerp precies waar wat moet komen en waar ik moet beginnen. Want ja, waar begin je? In zone 1 dus. Het is de zone waar je het meeste bent, vaak dichtbij het huis. In permacultuur werk je met verschillende zones, waarbij elke zone een andere functie heeft. Dichtbij het huis begint ons avontuur en gaan we binnenkort starten met het maken van moestuinbakken en een pergola-constructie voor eetbare klimmer. De eerste zaadjes zijn we al aan het ontkiemen. De moestuinbakken heb ik opgebouwd in laagjes van takken, graszoden, lindeblad en compost. Met lindetakken hebben ik een mooie rand gevlochten. Ik ben benieuwd of het lukt!Een plek creeren waar natuur en creativiteit onderdeel zijn van het leven, dat is onze kernintentie. Via het invullen van een holistisch context zijn we als gezin tot deze basis gekomen. Mijn zoon volgt alle ontwikkelingen op de voet en ik merk dat hij steeds meer interesse toont in gezond eten en lekker bezig is met bakken en koken. Het helpt hem goed te aarden en zich niet teveel te verliezen in beeldschermpjes. Maar vooral bij mijn dochtertje maakt het veel los! Ze plant zaadjes, is een kruidencirkel in de tuin aan het maken, helpt mee met composteren en weet al wat ze later wil worden: kweker. Straks weet ik veel meer dan jij, mama! Zegt ze. En stiekem denk ik: dat weet je nu al. Kinderen die leren hoe ze zichzelf en de aarde gezond kunnen houden. Dit is de re-generatie! Precies wat de toekomst nodig heeft.

Van het gas af. Wij zijn vast niet de enige die dat willen! Verandering is nodig om de uitdagingen van de toekomst aan te kunnen. De luxe en comfort van fossiele brandstoffen zijn verleidelijk. Maar nu de prijzen steeds meer stijgen eigenlijk geen optie meer. Gas is eindig en ook niet duurzaam. Circulair denken brengt je verder! En dat is ook waar we naartoe willen: zelf verantwoordelijkheid nemen.